Petrole Gel Vatandaş

Ben ekonomist değilim; hatta ekonomiden pek anlamam; cebimdeki ve varsa bankadaki hesabımdan daha fazlasını bilmem.  Aylık gelirime göre yaşarım; benzin fiyatlarındaki kuruşluk artışlara aldırmam. Benzinin litresinde 5 kuruşluk artış, koca bir depoda olsa olsa 3 TL fark eder. Geçmiş yılda 1 depo benzine ne kadar ödediğimi unuturum; olmadı gider LPG taktırırım. Ama sonra durum değişir; çünkü derler ki “Dolar artışı yüzünden elektronik eşya, patates ve ev kiralarında artış var” Anladık, petrolü dövizle alıyoruz da patates neden artıyor? Derler ki “Dolar artınca mazot da yükseldi, patates de mazotla taşınıyor” Sonra duyarız ki; evini satanlar ‘dolar artmış yahu’ deyip fiyat artırmışlar…

Mazot ve benzin ham petrolden elde edilmiyor muydu? Neymiş bu ham Petrol fiyatları, bir bakalım.  Aşağıdaki tabloda 2008, 2014 ve 2017 (10 Ocak) tarihleri için fiyatların seyri var.

                                                                                                                                                                                     Ham petrolün varil fiyatında, 2014 yılında 2008 yılına göre (Ortalama) %33, 2017 yılında da 2014’e göre %34 düşüş var;  2008 -2017 değişimi %56’lık bir düşüş… Aynı dönemde USD  TL karşısında %178 artmış. O halde petrolün varil fiyatına bakalım; 2008 de 159 TL ödediğimiz ham petrolün variline 2017 yılında 195 TL ödediğimizi hesaplayabiliyoruz. Yani %22’lik bir artış var.  2008 Benzin fiyatı 3,15 TL ise, bu %22’lik artışla hesaplandığında bugün 3,84 TL olmalı… Bugünkü fiyatla aradaki fark; 1,40 TL.

Sorduğumda dediler ki “O hesap öyle olmaz, Dünya piyasaları ve eklenen dolaylı vergiler var” Dedim ya ben ekonomiden anlamam ama anladığım kadarıyla bu iş daha çok, benzin alırken ödediğimiz dolaylı vergilere bağlı. Rafineri, ÖTV+KDV,  gelir payı, ana dağıtım şirketi vs. hesaplandığında bugünkü litre fiyatı olan 5,24 TL’nin yaklaşık %60’ı bu paylara ödeniyor. Avrupa için de benzer vergilerden söz edebiliriz; orada da benzin-mazot fiyatları artıyor. Almanya için güncel benzin fiyatı 5,46 TL. Döviz kuru göz önüne alınırsa daha ucuza benzin alıyoruz… Yunanistan’da 6,22 TL desek daha da rahatlatıcı olacak. Yani yukarıda yaptığımız petrol varil fiyatlarına bağlı hesabın üzerinizde yaratacağı karamsarlığı atabilecek ve bu keyifle gidip pompacıya “doldur depoyu” diyeceksiniz…

Kafanız mı karıştı? Hiç karışmasın; petrolünüz, doğalgazınız yoksa bağımlısınız; dolarınızı tıkır tıkır ödemeden gram enerji alamazsınız.  Ya devlet çok güçlü bir ekonomiye sahip olup destekleme yapacak yani vergi yükünü azaltıp farkı hazineden karşılayacak ya da hiç bu konularda kafa yormayacak ve arabanızı az kullanacaksınız. Hem trafik sıkışıklığı hem de CO2 salınımı azalır, araç bakım masrafınız düşer;  nasıl, rahatladınız mı?