ABD Başkanı Donald Trump, kendisi ile Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski’nin Ukrayna’daki savaşı sona erdirecek bir anlaşmaya "çok yaklaştıklarını" söyledi ancak Donbas bölgesinin geleceğinin hala çözülmemiş kilit bir mesele olduğunu belirtti.
Trump ve Zelenski, dün Florida’daki Trump’a ait Mar-a-Lago tesisinde yaptıkları görüşmenin ardından ortak basın toplantısı düzenledi.
Her iki lider de barış görüşmelerindeki “en tartışmalı” iki başlık olan Ukrayna’ya güvenlik garantileri ve Rusya’nın ele geçirmeye çalıştığı Doğu Ukrayna’daki Donbas bölgesinin paylaşımı konusunda ilerleme kaydedildiğini ifade etti.
Trump ve Zelenski, barış anlaşmasının tamamlanması için takvim açıklamadı ancak Trump, savaşın sona erdirilmesine yönelik müzakerelerin başarılı olup olmayacağının “birkaç hafta içinde” netleşeceğini söyledi. Trump ayrıca, toprak konusundaki birkaç “çetrefilli meselenin” çözülmesi gerektiğini belirtti.
Zelenski, Ukrayna’ya güvenlik garantileri konusunda anlaşmaya varıldığını belirtti. Trump ise “bu konuda yolun yüzde 95’inin kat edildiğini ve ABD’nin desteğiyle Avrupa ülkelerinin bu çabanın ‘büyük bir kısmını üstlenmesini’ beklediğini” ifade etti.
Öte yandan Trump ve Zelenski, Donbas’ın geleceğinin henüz netleşmediğini belirtti. Trumn, "Çözülmüş değil ama çok daha yaklaşıyor. Bu çok zor bir mesele” dedi.
Zelenski daha önce, Ukrayna güçlerinin Donbas’tan tamamen çekilmesini öngören ve Rusya’nın talebi olan ABD önerisini yumuşatmayı umduğunu söylemişti. Bu talep, Ukrayna güçlerinin elinde bulunan bazı toprakların bırakılması anlamına geliyor. Moskova Donbas’ın tamamını isterken, Kiev mevcut cephe hatlarının dondurulmasını talep ediyor.
ABD, Ukrayna’nın bölgeden çekilmesi halinde bir serbest ekonomik bölge önerirken; bunun pratikte nasıl işleyeceği belirsizliğini koruyor.
Liderler, savaş sonrası Ukrayna’nın güvenliğinin nasıl sağlanacağı konusuna ilişkin detaylı açıklama yapmadı. Zelenski, bu konuyu “kalıcı barışa ulaşmanın kilit dönüm noktası” olarak tanımladı.
Ancak Rusya, “Ukrayna’da herhangi bir yabancı asker konuşlandırılmasının kabul edilemez” olduğunu vurguluyor.
Zelenski, herhangi bir barış anlaşmasının Ukrayna parlamentosu ya da bir referandum tarafından onaylanması gerektiğini belirtti. Trump ise anlaşmayı güvence altına alacaksa parlamentoya hitap etmeye hazır olduğunu söyledi.
Zelenski görüşmesi öncesi Trump ve Putin telefonla görüştü
Zelenski ve heyeti Trump’ın Florida’daki konutuna varmadan kısa süre önce, Trump ile Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin telefon görüşmesi yaptı. Putin’le iki saatten fazla görüştüklerini söyleyen Trump, bu görüşmeyi “verimli” olarak tanımlarken; Kremlin’in dış politika danışmanı Yuri Uşakov ise “dostane” olarak nitelendirdi.
Uşakov, Putin’in Trump’a Avrupa Birliği ve Ukrayna tarafından önerilen 60 günlük ateşkesin savaşı uzatacağını söylediğini aktardı. Uşakov ayrıca, Ukrayna’nın Donbas konusunda “daha fazla gecikmeden” karar vermesi gerektiğini ifade etti.
Zelenski ile basın toplantısında ise Trump, Putin’in ucuz enerji tedariki de dahil olmak üzere Ukrayna’nın yeniden inşasına yardımcı olma sözü verdiğini belirterek, “Rusya, Ukrayna’nın başarılı olmasını istiyor. Biraz garip geliyor” dedi.
Trump, Zelenski ile görüşmenin ardından Putin’i yeniden arayacağını söyledi.
Nükleer santral de gündemde
ABD’li müzakereciler, Zaporijya nükleer santrali üzerinde ortak kontrol önerisini de gündeme getirdi. Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’nın (UAEA) aracılık ettiği yerel bir ateşkesin ardından, santralde enerji hatlarının onarımına başlandığı açıklandı.
Trump, santralin kaderine ilişkin kararlar konusunda ilerleme sağlandığını ve tesisin “neredeyse hemen” yeniden faaliyete geçebileceğini söyledi ve Rusya’nın tesisi bombalamamış olmasının “büyük bir adım” olduğunu ifade etti.
Rusya, 2014’te ilhak ettiği Kırım’ın tamamını kontrol ediyor. Yaklaşık dört yıl önce başlattığı Ukrayna işgalinden bu yana da Rus tahminlerine göre Ukrayna topraklarının yaklaşık yüzde 12’sini ele geçirdi. Buna Donbas’ın yaklaşık yüzde 90’ı, Zaporijya ve Herson bölgelerinin yüzde 75’i ile Harkiv, Sumi, Mykolayiv ve Dnipropetrovsk bölgelerinin bazı kısımları da dahil.
Zelenski’nin Florida’ya gelmesinden bir gün önce Rus güçleri, Kiev ve Ukrayna’nın diğer bölgelerine yüzlerce füze ve İHA ile saldırarak başkentin bazı kesimlerinde elektrik ve ısıyı kesti.
Zelenski, hafta sonu saldırılarını ABD’nin arabuluculuğundaki barış çabalarına Rusya’nın yanıtı olarak nitelendirdi.
Ancak Trump, dün Putin ve Zelenski’nin barış konusunda ciddi olduklarına inandığını ifade etti.
Putin, 27 Aralık Cumartesi günkü hava saldırılarının ardından Kiev’in hızlı bir barış arayışına girmemesi halinde Moskova’nın savaşı sürdürmeye devam edeceğini belirtti. Rusya, son aylarda cephede istikrarlı biçimde ilerlerken dün “birkaç yerleşimin daha kontrol altına alındığını” iddia etti.
Avrupalı liderlerden mesajlar
Avrupalı liderler, dünkü toplantının en azından bir bölümüne telefonla katıldı. Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, sosyal medyadan yaptığı paylaşımda “Avrupa, Ukrayna ve ABD’li ortaklarımızla birlikte çalışmaya hazır” dedi ve güçlü, sağlam güvenlik garantilerinin “hayati” önem taşıyacağını vurguladı.
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Trump’ın Zelenski ile görüşmesinin ardından sosyal medyadan yayımladığı mesajda, güvenlik garantileri konusunda ilerleme sağlandığını kaydetti. Macron, “Gönüllüler Koalisyonu” olarak adlandırılan ülkelerin “somut katkılarını” netleştirmek üzere ocak ayı başında Paris’te toplanacağını belirtti.
İngiltere Keir Starmer’ın sözcüsü ise Avrupalı liderlerin “sağlam güvenlik garantilerinin önemini vurguladıklarını ve bu barbarca savaşın mümkün olan en kısa sürede sona erdirilmesinin aciliyetini yeniden teyit ettiklerini” söyledi.
