Anayasa Mahkemesi (AYM), Fetullahçı Terör Örgütü (FETÖ) soruşturması kapsamında ortağı ve yöneticisi olduğu TARKİM ve bazı diğer havacılık şirketlerine kayyım atanması ve bu tedbirin uzun sürmesi nedeniyle yapılan bireysel başvuruda, mülkiyet hakkının ihlal edilmediğine karar verdi. Gerekçede, "Şirketlere yönetim kayyımı atanmasının kamu yararını ve meşru amaçları gerçekleştirmek açısından gerekli bir müdahale olduğu açıkça anlaşılmaktadır" denildi.
Betül Özbey Bayındır, FETÖ'ye üye olma iddiasıyla başlatılan ceza soruşturmasında, ortağı ve yöneticisi olduğu TARKİM ve diğer havacılık şirketlerine kayyım atanması ve bu tedbirin uzun sürmesi nedeniyle mülkiyet hakkının; kayyım atama kararını veren ve itirazı inceleyen sulh ceza hakimliklerinin yapısı nedeniyle de bağımsız ve tarafsız mahkemede yargılanma hakkının ihlal edildiğini ileri sürerek Anayasa Mahkemesi'ne bireysel başvuruda bulundu.
AYM, başvurucunun mülkiyet hakkının ihlal edilmediğine karar verdi.
Yüksek Mahkeme'nin gerekçeli kararında, TARKİM'in kurucularının, başvurucu ve başvurucunun eşi İ.F.B olduğu, şirketin 99 payının başvurucunun eşi İ.F.B'de, 1 payın ise Betül Özbey Bayındır'da bulunduğu belirtildi.
"Darbeden kısa süre önce şirketteki tüm paylar başvurucuya devredildi"
FETÖ'nün darbe girişiminden kısa bir süre önce 27 Haziran 2016'da, başvurucunun eşinin şirketteki tüm paylarını başvurucuya devrettiği, bu tarihte TARKİM'in tek ortaklı bir anonim şirkete dönüştüğü ve yönetim kurulu başkanının da başvurucu olduğu aktarıldı.
FETÖ'ye üye olma suçu nedeniyle başlatılan soruşturma devam ederken, nöbetçi sulh ceza hakimliğinden başvurucunun ortağı ve yetkilisi olduğu TARKİM'e kayyım atanması talebinde bulunulduğu, şirketin Atatürk Havalimanı'nda bulunan hangar ve yönetim ofislerinin havalimanı mevzuatına aykırı olarak denetimden uzak, insan ve eşya naklini mümkün kılacak şekilde olduğuna ilişkin tespitler nedeniyle kayyım atanmasının zaruri görüldüğünün belirtildiği ifade edildi.
Mal varlığını terör örgütünün hizmetine sundukları yönünde yeterli ve kuvvetli şüphe
Bu talep üzerine, Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonunun (TMSF) şirkete kayyım olarak atanmasına karar verildiği hatırlatılan gerekçede, Hâkimliğin kayyım atama kararında, "şüphelilerin mal varlığında meydana gelen artışın suçtan kaynaklandığı ve örgüt üyesi olmalarının verdiği avantajla elde ettikleri mal varlığını terör örgütünün hizmetine sundukları yönünde yeterli ve kuvvetli şüphe bulunduğu"nun açıklandığı kaydedildi.
Anayasa Mahkemesi'nin gerekçesinde, suçla ve özellikle de örgütlü suçlarla mücadelenin, demokratik toplum düzeninin korunması bakımından son derece hassas ve zorluk arz eden bir alan olduğu, bu çerçevede hangi tedbirlerin alınmasının gerekli olduğu hususunun, öncelikli olarak kamu düzenini sağlamakla yükümlü olan ilgili kamu makamlarının takdirinde olduğu vurgulandı.
"Tedbir, genel ve soyut bir şüpheye değil, somut olaylara dayanıyor"
Gerekçede, şu tespitler yapıldı:
"Somut olayda başvurucunun ortağı ve yöneticisi olduğu şirketler ile bu şirketlerin eski ortağı olan eşi hakkında yürütülen ceza soruşturmalarının içeriği, başvuruya konu şirketlerin faaliyet alanı ve mali yapısı ile ilgili düzenlenen raporlar ve yapılan tespitler birlikte değerlendirildiğinde; şirketlerin mal varlığının terör örgütlerinin finansmanında kullanılmasının önlenmesi ve ileride verilmesi muhtemel bir müsadere kararının etkisiz hale gelmemesi bakımından söz konusu şirketlere yönetim kayyımı atanmasının kamu yararını ve meşru amaçları gerçekleştirmek açısından gerekli bir müdahale olduğu açıkça anlaşılmaktadır.
Bu tedbir, genel ve soyut bir şüpheye değil, darbe girişiminden hemen önce gerçekleştirilen ortaklık payı devri gibi somut olaylara ve soruşturmanın dinamik ilerleyişine dayanmaktadır. Başvurucunun eşinin yurt dışında bulunması, TARKİM’in yönettiği hangarlarda apron ve kontrollü bölge arasında denetimsiz geçişe imkân veren güzergâhların hangi amaçlarla kullanıldığının hala netleştirilememesi ve bu konudaki araştırmaların devam ediyor olması, soruşturmanın hem kapsamını genişletmiş hem de süresini uzatmıştır.
"Kayyım tedbirinin uzun sürmesi keyfî değil"
Uluslararası para transferleri, yabancı bağlantılar ve örgütsel ilişkilerin çözülmesine yönelik kapsamlı incelemeler ile şirketlerin karmaşık finansal yapısı birlikte değerlendirildiğinde, kayyım tedbirinin uzun sürmesinin keyfî olmadığı; aksine soruşturmanın niteliği ve ortaya çıkarılması gereken ilişkilerin çok boyutlu yapısından kaynaklandığı görülmektedir.
Başvurucunun şirketlerine yönelik kayyım atanması genel bir şüpheye değil, somut olgulara ve çok aktörlü, uluslararası boyut içeren ceza soruşturmasının karmaşıklığına dayandığından, tedbirin süresinin uzunluğu tek başına ölçüsüz kabul edilemez. Ayrıca tedbirin soruşturmanın gerektirdiği zorunlu bir müdahale olduğu, keyfî biçimde uzatılmadığı ve sürekli yargısal denetime açık bulunduğu anlaşılmaktadır. Kayyım tedbirinin süresine ilişkin yeniden başvuru yapılabilmesi ve kayyımın işlem ve eylemleri nedeniyle devlete karşı dava açılabilmesine imkân tanıyan güvenceler de başvurucunun süreç boyunca etkili yargısal koruma mekanizmalarından yararlanma imkânının devam ettiğini göstermektedir. Bu nedenlerle somut olayda suçtan elde edilen gelirlerin tespiti ve örgütsel ilişkilerin ortaya konulması gibi çok boyutlu unsurlar dikkate alındığında kayyım atama tedbirinin süresinde açık bir orantısızlık veya keyfilik bulunmadığı anlaşılmıştır."
