Çanakkale Milletvekili, Meclis Millî Savunma Komisyonu CHP Grup Sözcüsü Özgür Ceylan,
Milli İstihbarat Akademisi (MİA) tarafından hazırlanan "12 Gün Savaşı ve Türkiye için Dersler"
raporunu TBMM gündemine taşıyarak, Cumhurbaşkanı Yardımcısına verdiği soru
önergesinde, “Türkiye Cumhuriyeti'nin ülke genelinde toplu sığınak inşasına dair herhangi
bir stratejik planı veya çalışması mevcut mudur? 81 ilde toplu sığınak inşasına dair resmi
bir karar alınmış mıdır? Alındıysa bu karar hangi kurul/kurum raporlarına ve hangi tehdit
senaryolarına dayanarak alınmıştır?” diye sordu. Özgür Ceylan konu ile ilgili yaptığı
açıklamada, “Konu ne savunma stratejisine uygundur ne de bilimseldir. Bu plan yandaş
müteahhitleri ihya planıdır” iddiasında bulundu.
Çanakkale Milletvekili ve Millî Savunma Komisyonu CHP Grup Sözcüsü Özgür Ceylan, MİA
tarafından hazırlanan "12 Gün Savaşı ve Türkiye için Dersler" raporu ile ilgili,
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, Çevre, Şehircilik Ve İklim Değişikliği Bakanı Murat
Kurum ve Millî Savunma Bakanı Yaşar Güler’in cevaplaması için Meclis Başkanlığına soru
önergesi verdi. Özgür Ceylan önergede, son günlerde Milli İstihbarat Akademisi (MİA)
tarafından hazırlandığı söylenen Türkiye'nin güvenliğine ilişkin "12 Gün Savaşı ve Türkiye için
Dersler" başlıklı raporun Bakanlar Kurulunda görüşüldüğü yönünde haberlerin yayınlandığını
belirtti. Özgür Ceylan, söz konusu raporda: "Hava saldırılarına karşı uyarı ve alarm sistemleri
tesisi edilmeli. Stratejik tesislere alçak hava savunma sistemlerine özel önem verilmeli. İsrail
gelişmiş hava savunma sistemlerine rağmen hipersonik füzeleri engellemede tam başarılı
değil. Türkiye balistik ve hipersonik füze konusunda yatırıma hız vermeli" gibi başlıkların
olduğu çeşitli basın yayın organlarında yer aldığını belirterek, “Yine aynı şekilde büyük
şehirlerde ulaşımı kolay kitlesel sığınaklar yapılması yönünde Cumhurbaşkanı'nın Çevre ve
Şehircilik Bakanlığı üzerinden TOKİ marifetiyle sığınak projesinin başlatılması talimatını
verdiğinin” iddia edildiğini söyledi.
12 Gün Savaşları İle Gündeme Taşındı
İran-İsrail arasında yaşanan çatışma ile "sığınak" ve "sığınak delici mühimmatlar" konusunun
yeniden gündeme taşındığını ifade eden Özgür Ceylan, önergede “TOKİ'ye 81 ilde,
metrelerce derinliğe varacak şekilde toplu sığınak inşası fikri; ülke nüfusu, jeolojik
gerçeklikler, deprem riski, şehir planlaması ve çağdaş savunma konseptleriyle
bağdaşmayan, maliyeti ülkeyi yeniden inşa etmekle yarışacak ölçekte bir mega projenin
hangi tehdit değerlendirmeleri sonucu ortaya konduğu da gizemini korumaktadır”
ifadelerini kullandı. Özgür Ceylan önergede, Mevcut gelişmiş sığınak delici mühimmatların ve
CBRN (kimyasal-biyolojik-radyolojik nükleer) tehditleri karşısında bu tür derin, kapalı ve
kalabalık yapıları; etkisiz kaldığı anda kitlesel can kaybı riskini büyüten kapalı hacimlere
dönüşebilme riski taşıdığını kaydederken, “Bu yaklaşım; kaynakları hava savunma, erken
uyarı, sivil hazırlık ve yaygın kentsel dayanıklılık yerine betona gömen bir tercihin ötesinde
yapılacak sığınakların gerçek bir koruma sağlayıp sağlamayacağı bilimsel anlamda
tartışmalıdır. Bu anlamda kamu güvenliği adına, karar alma süreci, bilimsel dayanaklar,
maliyet-fayda analizi ve hukuki-mevzuat boyutunun şeffaf biçimde ortaya konması
zorunludur” görüşünü savundu.
Proje Hangi Tehdit Senaryolarına Dayanıyor?
CHP’li Özgür Ceylan, önergesinde Türkiye’nin ülke genelinde toplu sığınak inşasına dair
herhangi bir stratejik planı veya çalışması mevcut olup olmadığı hakkında bilgi isterken, “81
ilde toplu sığınak inşasına dair resmi bir karar alınmış mıdır? Alındıysa bu karar hangi
kurul/kurum raporlarına ve hangi tehdit senaryolarına dayanarak alınmıştır?” diye sordu.
Milyonlarca insanı kapsayacak toplu sığınak inşası için öngörülen yaklaşık maliyetin
hesaplanıp hesaplanmadığını önergede gündeme getiren Özgür Ceylan, “Bu karar için
yapılan maliyet-fayda analizi nedir? Türkiye'nin bütün kentlerinin yeniden inşası için
öngörülen bütçelerle kıyaslandığında nasıl bir tablo ortaya çıkmaktadır? Ülkenin kıt
kaynakları hava savunma/erken uyarı sistemleri ve sivil hazırlığa yönlendirilirse koruma
etkisi ve maliyeti ne olurdu? Bu konuda bir çalışma yapılmış mıdır? Projenin toplam
yatırım ve işletme maliyeti nedir? Hangi finansman modeli ile uygulanması
planlanmaktadır?” diye sordu.
Günümüzde kullanılan sığınak delici mühimmat teknolojileri göz önüne alındığında, yapılacak
sığınakların fiilen vatandaşların güvenliğini sağlayacağına dair bilimsel ve teknik bir çalışma
yapılıp yapılmadığını soran Özgür Ceylan, “Toplu sığınak projelerinin, olası bir saldırı anında
"korunak" işlevinden ziyade "kitlesel risk" yaratabileceği ihtimali de Cumhurbaşkanlığı
Kabinesinde değerlendirilmiş midir?” sorusuna cevap istedi.
Çözüm Sığınakta Mı, Savunma Sistemlerinde Mi?
Savunma ve halkın güvenliği için, sığınak inşası dışında daha etkin ve çağdaş hangi alternatif
koruma yöntemleri üzerinde çalışmalar yürütülüp yürütülmediği hakkında bilgi isteyen Özgür
Ceylan, önergede, “Hava savunma sistemlerini geliştirerek (katmanlı hava savunması, erken
uyarı/algılama, füze savunma, aktif-pasif korunma) ulusal güvenliğin sağlanması daha
efektif bir çözüm değil midir? Bu sistemlere ayrılan mevcut ve öngörülen bütçeler nedir?”
diye sordu. Önergede büyük sığınaklar yerine mahalle bazlı daha küçük sığınakların
düşünülüp düşünülmediği soran Özgür Ceylan, “Ülkemiz bina altı sığınak envanteri güncel
midir? Envanter, kapasite ve erişilebilirlik verilerini kamuoyu ile paylaşabilir misiniz?
Mevcut Sığınak Yönetmeliği ve ilgili mevzuat ne ölçüde uygulanmaktadır? Son 20 yılda
hangi illerde kaç binanın sığınağı fiilen denetlenmiş, kaçı yeterli/yetersiz bulunmuştur?
Gerekli nitelikleri taşımadığı tespit edilenlere hangi idari yaptırımlar uygulanmıştır?” diye
de sorarak var olan sığınakların durumu hakkında da bilgi istedi.
Nüfusun Yüzde Kaçı, Kaç Dakikada Sığınağa Ulaşacak?
CHP’li Özgür Ceylan, önergede, her il için zaman çizelgesi ve önceliklendirme ne olduğu
hakkında bilgi isterken, “Nihai durumda nüfusun yüzde kaçı bu sığınaklardan kaç dakika
içinde yararlanabilecektir? Bu projelerin inşası sırasında şehirlerde oluşacak trafik, gürültü,
toz ve afet anında şantiye güvenliği riskleri nasıl yönetilecektir?” diye sordu. Sığınaklar
hakkında, delici mühimmatlar ve ardışık darbe senaryolarına karşı, duvar/tonoz kalınlığı,
sarsıntı ve şok dalgası dayanımı için kullanılan mühendislik standartları ne olacağını soran
Özgür Ceylan, “Bağımsız test/validasyon çalışmaları yapılmış mıdır? 100 metreyi aşan
derinliklere nüfus eden mühimmatlar, yüksek yoğunluklu kimyasal-biyolojik ajanlar
karşısında sığınakların filtre sistemleri hangi standarda göre seçilecektir? İnşasına
başlandığı ifade edilen sığınaklarda hangi kriterler esas alınmıştır? Gelişen savaş teknolojisi
karşısında doyum, baypas, filtre zehirlenmesi ve bakım riskleri nasıl bertaraf edilecektir?
Sürekli enerji, havalandırma, su ve sanitasyon için yedekleme (UPS/jeneratör/akü)
ömürleri ve sürdürülebilir lojistik ikmal planı nedir?” diye sordu. Özgür Ceylan, olası alarm
anında vatandaşların bu sığınaklara nasıl erişim sağlanacağını sorarken, yaya/araç, toplu
taşıma, engelli erişimi, gece-gündüz ve kötü hava senaryoları için kapasite hesaplarının
yapılıp yapılmadığını da sordu.
Milyonlarca Ton Hafriyatı Ne Yapacaksınız?
CHP’li Özgür Ceylan, söz konusu proje dolayısıyla ortaya çıkacak milyonlarca ton hafriyatın ne
yapılacağı hakkında bilgi isterken, “Bu hafriyat hangi sahalara taşınacaktır? ÇED (Çevresel
Etki Değerlendirmesi) süreçleri başlatılmış mıdır? Toprak, yeraltı suyu ve ekosistem etkileri
için öngörülen telafi/rehabilitasyon planları nelerdir? Yerin yüzlerce metre altına inşa
edilmesi öngörülen" sığınaklar için tespit edilen alanlar nerelerdir? Bu alanlarda jeolojik
uygunluk (zemin, yeraltı suyu, fay hatları) ve deprem performansı için hangi bağımsız
etütler yapılmıştır? Sonuçları nedir? Ben talimat verdim oldu bitti anlayışı ile mi süreç
yönetilecektir?” diye sordu.
