TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda, 2026 yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanun
Teklifinin görüşmeleri devam ediyor.
CHP Kayseri Milletvekili Aşkın Genç, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ve bağlı
kuruluşların bütçe teklifi görüşmelerinde yaptığı konuşmada; Bakanlığın, 2024 Kesin
Hesabı’na göre KOBİ’lere, kooperatiflere ve OSB’lere ayrılan payın yüzde 3’ün
altında olduğunu kaydetti.
İmalat sanayinde kapasite kullanım oranının yüzde 74,2’ye düştüğünü ifade eden
CHP’li Genç, 100 tezgâhtan 26’sının atıl durumda olduğunu vurguladı.
“Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın 2026 bütçesi, üretim ve istihdamı güçlendirmekten
uzak bir bütçedir” diyen Genç, konuşmasında şunları ifade etti:
“Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının 2024 kesin hesabına göre toplam harcaması 89
milyar TL, ödenek üstü harcama olmamasına rağmen yaklaşık 3 milyar TL
kullanılmamış kaynak bulunmaktadır. Ancak bu kaynağın reel ekonomiye dönüşüm
oranı, yani ‘her bir harcanan liranın üretime ve istihdama etkisi’ açıklanmamıştır. 2024
Faaliyet Raporu’na göre Bakanlık 310 milyar TL’nin üzerinde yatırım teşvik belgesi
düzenlemiştir, fakat bu belgelerin ne kadarının yatırıma dönüştüğü bilinmemektedir.
Yani sorun, sadece bütçenin büyüklüğü değil; harcamanın da etkinliğidir. Bu bütçe,
üretime mi gidiyor, yoksa kağıt üzerinde ‘teşvik edilmiş ama başlamamış projelere’
mi, bunu bilmiyoruz.
Bütçe teklifine dair bir diğer dikkat çekici konu da kurumlar arası dengelerdeki
değişimdir. 2025 yılında Diyanet İşleri Başkanlığı’nın bütçesi 130 milyar 119 milyon
TL, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı bütçesi ise 124 milyar 498 milyon TL idi. Yani
üretimi, yatırımı, sanayiciyi ilgilendiren bir bakanlığın bütçesi, Diyanetin gerisindeydi.
Ancak bu yıl tablo değişmiş. Çok şükür Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın bütçesi az
da olsa geçmiş Diyaneti.
“2025’te 7 bin 300 olan teşvik belgesi sayısı 2026’da 5 bin 900’e düşüyor”
Bakanlığın 2026 bütçesinde yatırım teşvik sistemi için ayrılan kaynaklar ciddi oranda
artırılıyor; fakat 2026 performans göstergelerinde dahi düzenlenen teşvik belgesi
sayısının azalacağı öngörülüyor. 2025’te 7 bin 300 olan sayı 2026’da 5 bin 900’e
düşüyor. Yani ‘daha az belgeyle daha çok yatırım’ hedefi ortaya konuluyor ama
bunun gerekçesi açıklanmıyor. Bu çelişki, teşvik sisteminin sürdürülebilirliğini
sorgulatıyor. Üstelik, 2026 hedeflerinde yüksek teknoloji yatırımlarının imalat sektörü
içindeki payı yüzde 44’te sabitlenmiş durumda; yeni bir sıçrama hedefi de yok.
“Performans göstergelerinde karbon azaltımı veya enerji verimliliği hedefi yer
almıyor”
Bakanlık 2024 Faaliyet Raporu’nda ‘yeşil dönüşüm’ ve ‘dijitalleşme’yi temel öncelik
ilan etmiş. Ancak 2026 bütçesinde bu alanlara yönelik özel bir mali program
bulunmuyor. Avrupa Yeşil Mutabakatı’na uyum için Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı
bünyesinde kurulan ‘Yeşil Sanayi Programı’nın bütçesi sınırlı; performans
göstergelerinde karbon azaltımı veya enerji verimliliği hedefi yer almıyor. Küresel
rekabetin ‘karbon nötr üretim’ ekseninde döndüğü bir çağda, Türkiye hâlâ ‘verimlilik’
yerine ‘teşvik belgesi sayısı’yla başarıyı ölçüyor.
“KOBİ’lere, kooperatiflere ve OSB’lere ayrılan pay yüzde 3’ün altında”
2024 Kesin Hesabı’na göre cari transferlerin yüzde 97’si Hazine yardımı ve büyük
sermaye transferlerinden oluşuyor; KOBİ’lere, kooperatiflere ve OSB’lere ayrılan pay
ise yüzde 3’ün altında. Yani Bakanlık, sanayinin omurgası olan küçük işletmeleri
değil, zaten güçlü olan kesimleri destekliyor. Oysa ülkemizin ihtiyacı, ihracatçı ve
üretici KOBİ’lerin Ar-Ge’ye erişimini kolaylaştırmak, OSB’lerde enerji maliyetlerini
düşürmek ve yerli üretimi teknolojiye dönüştürmektir.
2026 Performans Programı’na göre, proje bazlı teşvik kapsamındaki desteklerin
toplam yatırım teşvikleri içindeki payı yüzde 80’den yüzde 82’ye çıkacak ama
desteklenen proje sayısı 15 civarında kalacak. Yani daha az proje, daha fazla
kaynak. Bu tablo verimlilik değil, kaynak yoğunluğu demektir. Bu nedenle, Plan ve
Bütçe Komisyonu olarak bu programların bağımsız etki analizleri yapılmadan yeni
kaynak aktarılmasına karşı çıkmamız gerekiyor.
“2026 bütçesinde faiz giderleri yine büyüyor ama üretim teşvikleri artmıyor”
İmalat sanayinde kapasite kullanım oranı yüzde 74,2’ye kadar düşmüş, 100
tezgâhtan 26’sı atıl durumdadır. Yani sanayici üretim yapamıyor, çünkü finansmana
erişemiyor, çünkü Bakanlık bütçesinden reel sektöre akan kaynak yetersiz. 2026
bütçesinde faiz giderleri yine büyüyor ama üretim teşvikleri artmıyor.
Bu tablo bize gösteriyor ki Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın 2026 bütçesi, ‘yüksek
teknoloji, yeşil dönüşüm ve bölgesel kalkınma’ gibi süslü başlıklar taşımakla birlikte,
gerçekte üretim ve istihdamı güçlendirmekten uzak bir bütçedir.”
