MİLYARLAR HALKA DEĞİL MÜTEAHHİDE AKIYOR
İKTİDAR MÜTEAHHİTLERİNİN KEYFİ “GARANTİ”
İktidarın, Yap-İşlet-Devret (YİD) modeli ile hayata geçirdiği otoyollar, adeta kara deliğe
döndü. 2017 yılında 1.1 milyar lira olan garanti ödemesi, 2024 yılında 60 milyar lirayı aştı,
son 8 yıldaki ödeme 200 milyar liraya dayandı. CHP Genel Başkan Yardımcısı Ulaş Karasu,
“Her yıl katlanarak büyüyen bu kara delik, halka verilmesi gereken tüm kayakları yutuyor”
dedi.
2019 yılında, dönemin Ulaştırma Bakanı Cahit Turhan’ın garanti ödemelerini Karayolları
Genel Müdürlüğü’nün ‘Hane halkına yapılan transferler’ kaleminden yapılıyor” açıklamasıyla
birlikte dikkatler KGM’nin mali raporlarına çevrildi.
8 YILDA 53.5 KAT ARTTI
Karayolları Genel Müdürlüğü’nün 2024 yılı faaliyet raporundaki veriler, YİD projeleri için
müteahhitlere ödenen tutarı ortaya koyuyor. Önceki faaliyet raporları ve ilgili yıllarda “Hane
Halkına Yapılan Transferler” adı altındaki harcamalar dikkate alındığında müteahhit firmalara
2017-2024 yılları arasında YİD kapsamında ulaşım projeleri için 187.3 milyar lira ödendi.
2017’de bu projeler için Hazine’den 1 milyar 127 milyon lira garanti ödemesi yapılırken,
2024’e gelindiğinde ödeme çığ gibi büyüdü ve 60 milyar 294 milyon 709 bin liraya çıktı.
HALKA DEĞİL ŞİRKETLERİN KASASINA
Hazine garantili projelere aktarılan yüz milyarlarca lira garanti ödemeleri, bütçe üzerindeki
kara delik olduğunu vurgulayan CHP Genel Başkan Yardımcısı Karasu, “Her yıl katlanarak
büyüyen bu kara delik, halka verilmesi gereken tüm kaynakları yutuyor. Büyük yapım
ihalelerinde, rekabete olanak sağlayacak açık usul yerine, 21/b pazarlık usulünü tercih
edilmesi de bu kara deliği büyütüyor. Yine bu projeler için kapalı kapılar ardında yapılan
sözleşme değişiklikleriyle çocuklarımız, torunlarımız dahi yandaşlara borçlu hale getiriliyor.”
“GARANTİ”Lİ KEYİF
Müteahhitlere 2017-2024 döneminde ödenen yaklaşık 179 milyar TL Hazine garantisi, ilgili
yıllardaki ortalama dolar kuruyla hesaplandığında çok daha yüksek çıkıyor. 2017 ve sonraki
yıllarda ortalama dolar kuruna çevrilen tutarların toplamı 11 milyar 650 milyon doları
(yaklaşık 425 milyar TL) buluyor. 2017 yılında 1 milyar 127 milyon TL olan garanti ödemesi,
o yılın 3.60 TL’lik ortalama dolar kuru ile 313 milyon dolar oldu. Garanti ödemeleri 2020
yılında ilk kez 1 milyar doları geçti. 2023’te ise 2 milyar 393 milyon dolar oldu. 2024 yılında
ödenen 60 milyar 294 milyon TL garantinin 32.7 TL’lik ortalama kurla karşılığı da 1 milyar
843.8 dolar olarak gerçekleşti.