Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan’ın kamu işçilerine yönelik yeni zam önerisinin TÜHİS tarafından bu hafta içinde yapılacağını açıklamasından sonra yüzbinlerce işçi ve ailelerinin gözü gelecek yeni teklife çevrildi.
İktidara bağlı Türk Ağır Sanayi ve Hizmet Sektörü Kamu İşverenleri Sendikası (TÜHİS) ilk teklifinde 2025’in ilk altı ayında yüzde 16, ikinci altı ayda yüzde 8 olmak üzere toplamda yıllık yüzde 24 oranında zam önerisiyle pazarlık masasındaki Türk-İş ve Hak-İş’in sert tepkisine neden oldu. Toplu İş Sözleşmesi’nin (TİS) ilk yılı için Orta Vadeli Program (OVP) ve Merkez Bankası’nın (MB) yılsonu enflasyon hedefi olan yüzde 24 zam öneren TÜHİS, 2026 yılı içinse ilk altı ayda yüzde 7, ikinci altı ayda yüzde 5 zam önerisiyle yine 2026 için öngörülen yüzde 12 oranındaki yıllık enflasyon düzeyinde artış öngördüğünü işçi sendikalarına iletti.
İşçilerin talepleriyle iktidarın teklifi arasında 100 puanlık uçurum var
Kamuda örgütlü Türk-İş ve Hak-İş, 600 bin işçiyi ilgilendiren TİS için şubatta ilettikleri çerçeve protokolde en düşük günlük brüt ücretin 1800 TL’ye çıkartılmasını, bunun üzerine ilk altı ayda yüzde 50, ikinci altı ayda yüzde 25 zam ve enflasyon farkı ile yüzde 10 refah payı eklenmesini talep etti. Sendikaların 2026 için zam talepleri ise ilk ve ikinci altı ayda yüzde 25 artış, üzerine enflasyon farkı ve yüzde 10 refah payı eklenmesi şeklinde. Konfederasyonlar ayrıca fazla mesai ücretlerinin yüzde 100 artırılmasını, gelir vergisi dilimlerinde yüzde 15’lik ilk dilimin aşılmasından itibaren ortaya çıkacak gelir vergisi artışının kamu işvereni tarafından üstlenilmesini talep ediyor. Halen 2023 yılında imzalanan TİS ile kamuda çalışan işçilerin günlük ortalama brüt ücretleri 1400 TL civarında. Aylık ortalama ele geçen net ücretler ise sosyal haklarla birlikte giydirilmiş olarak 40-44 bin TL düzeyinde.
En düşük günlük ücret artışı, maaş zammı, enflasyon farkı, refah payı ilavesi, gelir vergisi artışının işverence üstlenilmesi, fazla mesai ve sosyal haklardaki artış talepleriyle birlikte işçi konfederasyonlarının 2025 yılı için ilk altı aydaki ücret artışı talebi yüzde 80’e, ikinci altı aydaki artışla birlikte yıllık ücret artışı talebindeki toplam artış oranı yüzde 120 düzeyine denk geliyor.
Halen uygulanmakta olan ve süresi bu yıl dolan mevcut TİS’in iki yıl önce imzalandığı ve iki yıldan bu yana ücret ve diğer hakların yüksek enflasyonla ağır tahribata uğradığı dikkate alındığında, işçilerin talepleri geçmiş iki yıldaki enflasyon erozyonuna karşı reel korunmayı hedefliyor.
Buna karşılık TÜHİS’in iktidar talimatıyla masaya getirdiği yıllık maaş artışı önerisi ise yüzde 24 düzeyinde. Dolayısıyla işçilerin talepleriyle kamu işveren sendikasının iktidar adına yaptığı zam önerisi arasında yıllık bazda 100 puana varan fark ve dev bir uçurum söz konusu.
TÜHİS‘in bu hafta sunacağı ikinci teklifte de bu farkı kapatacak düzeyde bir artışa gidilmesinin söz konusu olmayacağı, cüzi düzeyde artışlarla masaya gelineceği ekonomi kulislerinde dile getiriliyor. 2025 bütçesinde kamu kesimi personel ödeneklerinin yüzde 30 artırıldığına dikkat çekilerek kamu işçilerinin ücret artışlarında da azami bu sınırın korunacağı, iktidar ve ekonomi yönetimi açısından ''kırmızı çizgi'' olacağı kaydediliyor. Dolayısıyla yeni teklifte ilk altı için yüzde 16’lık zam önerisi yüzde 20’ye, ikinci altı aydaki yüzde 8’lik zam önerisi ise yüzde 10’a çıkartılarak yıllık toplam zam teklifi sadece 6 puanlık artışla yüzde 30’a tamamlanacak.
TİS’in ikinci yılı olan 2026 içinse 6’şar aylık dönemler için yüzde 7 ve yüzde 5 oranında önerilen artışlara yeni teklifte 2’şer puan ilave yapılarak yıllık toplam artış yüzde 16 olacak.
Türk-İş ve Hak-İş’in taleplerinin çok altında kalması söz konusu olan ikinci kamu işveren teklifinin de sendikalarca kabul edilmesi, işçilere kabul ettirilmesi zor görünüyor. Konfederasyonların protesto ve iş bırakma eylemlerini gündeme aldıklarının açıklanmasına karşın, başta savunma sanayiinde örgütlü Harp-İş olmak üzere kamu işçilerinin istihdam edildiği iş kollarının yaklaşık yarısı yasa uyarınca ''grev yasağı'' kapsamında. Bu kesimin TİS’leri iktidar ağırlıklı Yüksek Hakem Kurulu (YHK) tarafından karara bağlanacak.
Diğer iş kollarındaki kamu işçilerinin grev kararı alması durumunda ise bu kez Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın ''milli güvenlik ve genel sağlık'' gerekçesiyle grevleri erteleme yetkisini kullanması söz konusu. Dolayısıyla aileleriyle birlikte yaklaşık 3-4 milyonluk bir kesimi ilgilendiren kamu işçileri TİS sürecinde, iki işçi konfederasyonunun izleyeceği strateji ve sergileyecekleri tutum kritik önemde.
Faiz kazancı yüzde 50, alın teriyle çalışana yüzde 16 zam
Kamu işçileriyle imzalanacak TİS, ağustos ayında kamu çalışanlarının bağlı olduğu memur sendikalarıyla 2026-2027 dönemini kapsayacak toplu sözleşmeler için de emsal olacak. Bu açıdan dikkate alındığında 600 bin işçi adına yapılacak pazarlıklar milyonlarca memur ve işçi için gelecek 2 yıldaki ekonomik refah ve gelir seviyesi açısından hayati önem kazanıyor.
Ancak izlenen dezenflasyon programı ve sıkı para politikaları ücret ve maaş gelirlerini kısarak baskılamayı hedefliyor. Halen yüzde 46 olarak uygulanan resmi politika faizi, bankalar tarafından mevduatlar için yüzde 50-55’e kadar yükseliyor. 1 milyon liranın aylık faiz geliri kamu işçilerinin ortalama aylık ücretlerinin iki katına yaklaşıyor. Buna karşılık kamu işvereni adına işçilere önerilen maaş artışı ise altı ayda yüzde 16, yıllık yüzde 24 ile resmi politika faizinin yarısı düzeyinde kalıyor. Uygulanan ekonomi politikaları ''faize cömert, emeğe cimri'' yaklaşımıyla faiz kazancı elde edenleri ödüllendirirken, alın teri ve emeğiyle çalışanları adeta cezalandırıyor.
